Wat weten ze op het asielzoekerscentrum in Leersum van de dood van Kahsay Mekonen? Hebben ze daar ook meegekregen dat hij zich voorafgaand aan zijn dood bedreigd voelde? Wat is de link met mensensmokkelaars?
De organisatie die de meeste van die vragen kan beantwoorden, is het COA. Het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers. Incidenten – en daaronder vallen zowel de bedreiging als suïcide – moeten altijd worden geregistreerd in het registratiesysteem IBIS. Daarnaast weten we uit de faxen die advocaat Sinoo naar de Duitse politie stuurde, dat ook bij COA-medewerkers alarmbellen afgingen toen zij hoorden dat Mekonen was overleden. 
Elke afspraak die wij met hen proberen te maken, wordt echter afgekapt door de landelijke woordvoerder.
We proberen middels een wobverzoek om deze informatie alsnog te bemachtigen. Dit is nog niet gelukt. Ten tijde van schrijven is de tweede termijn van een tweede wobverzoek overschreden, en hebben wij het COA in gebreke gesteld.
Diete Touwen van Vluchtelingenwerk
Vluchtelingenwerk is een non-profit organisatie die zich inzet voor vluchtelingen en asielzoekers. Ze leggen hen bijvoorbeeld uit wat ze kunnen verwachten van de asielprocedure, en helpen bij het administratieve werk voor een aanvraag voor gezinshereniging. Touwen is begeleider vrijwilligers in Leersum. mag ons wel ontvangen.
Samen met Tarreke Tuquabo reizen we naar Leersum om haar te bezoeken.
“Mekonen kwam op ons over als een rustige, vriendelijke man”, vertelt Touwen. Er waren geen signalen dat hij depressief was.
“Wat opvallend was, er is nadat hij dood was aangetroffen, na die melding… Er is geen Eritreeër vanuit het AZC bij ons op Vluchtelingenwerk wezen vragen of iets komen zeggen of melden.”
Dat zou kunnen zijn vanwege de angstcultuur die onder Eritreeërs heerst.
De angstcultuur en spionage onder Eritreeërs komt uitgebreid aan bod in het rapport van de VN-commissie die onderzoek deed naar mensenrechtenschendingen in Eritrea. ‘The determination to control the local population has generated a complex web of spying networks such that there are spies almost everywhere. This web is run by numerous individuals in different entities: the political machinery of the PFDJ, the National Security Office, military intelligence units, and administration units at local government level. It has multiple layers of reporting; nevertheless, all these entities finally report to the Office of the President.’ Spionnen worden niet altijd officieel gerekruteerd. ‘People in Eritrea are expected to spy and report on their neighbours.’ Wie weigert om te spioneren kan worden onderworpen aan ‘marteling of opsluiting’. Toch is het op zijn minst opvallend dat geen Eritreeër kwam vragen wat er met Mekonen was gebeurd, zelfs zijn kamergenoot niet. Deze had er ook geen melding van gemaakt dat het bed van Mekonen al twee weken onbeslapen was.
“Maar er is ook een verhaal, ook uit de Eritrese gemeenschap, dat hij zich bedreigd voelde. Dat er een ruzie was”, zegt Touwen.
Meer kan ze ons helaas niet over de ruzie vertellen.
Oproep op Facebook
Met toestemming van Mekonens familie plaatsen we een oproep via Missing Eritreans, de Facebookpagina die hoort bij het goed beluisterde radioprogramma van de Eritrees-Zweedse activiste Meron Estefanos.
Lees hier het OneWorld-interview met Meron Estefanos. ‘Niemand geeft om gijzelaars in de Sinai’.
Hanna Möllers van Radio Bremen stelt vragen aan de Eritrese gemeenschap daar. ‘Nooit iets over gehoord’, is de reactie die zij terugkrijgt. En dat is vreemd, want we weten dat er in Bremen geld is ingezameld voor het terugsturen van het stoffelijk overschot van Mekonen.
Nog op dezelfde dag dat Mollers bij de Eritrese gemeenschap aanklopt, krijgen wij een telefoontje vanuit de Eritrese gemeenschap in Amsterdam. “Kunnen jullie die journaliste vragen of ze dat niet meer wil doen? Het veroorzaakt onrust.”
Tapgesprek: ‘Hij is vermoord!’
Dat er bij de Eritrese gemeenschap wel degelijk (enige) kennis is van de laatste dagen van Kahsay Mekonen, blijkt uit een afgetapt telefoongesprek tussen twee Eritreeërs in Nederland op 8 januari 2014.
Dit telefoongesprek is afgeluisterd door de politie in het kader van een ander onderzoek. Wij hebben geen indicaties dat dit onderzoek nog loopt. Desalniettemin hebben wij, om een mogelijk politieonderzoek niet te verstoren, ervoor gekozen om geen contact op te nemen met de desbetreffende personen. Verwijzingen naar hun identiteit hebben wij uit onderstaande citaten verwijderd. Drie dagen nadat het lichaam van Mekonen gevonden is.
Uit een tapgesprek blijkt dat Eritreeërs denken dat Mekonen is vermoord
Tweet This
Persoon 2: […] “is vermoord gevonden.”
Persoon 1: “Is hij vandaag gevonden?”
Persoon 2: “Weet ik niet. De afgelopen dagen is hij in Duitsland gevonden. Het is niet in Nederland. Het is aan de grens met Nederland, denk ik.”
Persoon 1: “Zijn die mensen gepakt, of niet?”
Uit het gesprek blijkt niet alleen dat er binnen de Eritrese gemeenschap vanuit wordt gegaan dat Mekonen is vermoord, maar dat er bovendien vermoedens zijn wie daar dan achter zouden zitten.
Persoon 2: “Pas op voor jezelf. Breng hen niet naar je huis. Ze zijn te brutaal en gemeen geworden. Als hij zelfmoord had gepleegd, dan was hij in het opvangcentrum gevonden. Zij hebben hem vermoord, zonder twijfel. Zij hebben hem opgehangen.”
“Wij gaan jou dumpen”
Via een tussenpersoon sporen we een vriend van Mekonen op die meer weet over de bedreiging. Na herhaald aandringen wil hij ons wel ontmoeten, op voorwaarde dat we zijn identiteit geheim houden.
“We belden ongeveer twee keer per week met elkaar. Kahsay vertelde dat hij problemen had met zijn kamergenoten, ook Eritreeërs. In december liep het uit de hand. Hij zei: ‘Vandaag wilden ze mij aanvallen, maar het is hen niet gelukt. Als er iets gebeurt met mij, dan zijn deze mensen daar verantwoordelijk voor.’”
De politie bevestigt dat Mekonen werd bedreigd met een fietsketting
Tweet This
Het COA heeft Mekonen overgeplaatst naar een andere kamer. Zij willen ons niet te woord staan over dit incident. Wel krijgen we, via andere bronnen, bevestigd dat Mekonen aanvankelijk inderdaad een kamer deelde met X.
De politie in Utrecht bevestigt dat er bij hen een melding bekend is waarbij ‘de een de ander bedreigde met een fietsketting’. Volgens een woordvoerder betrof het een ‘incidentje’, zoals die er vaker zijn op asielzoekerscentra.
Meer informatie in het hoofdstuk Wat deed de politie?
De vriend van Mekonen vertelt ons dat de bedreigingen na dat ‘incidentje’ aanhielden, en zelfs erger werden.
“Kahsay gaf me het telefoonnummer van zijn advocaat voor het geval dat er iets zou gebeuren. Later belde hij weer. Ze hadden tegen hem gezegd: ‘Wij gaan jou dumpen, jij bent nog niet van ons af.’ Daarna heb ik niets meer van hem vernomen.”
Broer van een mensensmokkelaar
“Ik hoorde pas na Kahsays dood dat hij bedreigd werd”, zegt een broer van Kahsay Mekonen. We bellen hem met hulp van Tarreke Tuquabo.
Over de bedreiging kan de broer ons niet veel meer vertellen, denkt hij. Maar als we de naam van X noemen, Kahsay’s kamergenoot op het AZC in Leersum, gaat bij de broer ineens een belletje rinkelen. “Toen Kahsay met de boot was aangekomen, belde hij mij met de telefoon van X.”
X was samen met zijn broer Y bij Mekonen toen die net gearriveerd was in Italië. “Kahsay belde dat hij veilig gearriveerd was, en vroeg om 1000 euro voor het vervolg van zijn reis”, vertelt zijn broer. “Ik moest het geld naar Y sturen, in Rome. Dat heb ik gelijk gedaan. Er zijn ronselaars in Israël die helpen om geld te sturen naar hun contacten elders.”
Lees Smokkel van bootvluchtelingen: dit leren we uit de politiedossiers
Het was de bedoeling dat Y zou regelen dat Kahsay Mekonen doorreisde naar Nederland. Diens broer X was ook van plan om naar Nederland te gaan.
Het ‘incidentje’ op het AZC was in feite een conflict met een mensensmokkelaar en diens broer
Tweet This
Volgens de broer in Israël heeft Kahsay meer over de ruzie verteld aan een andere broer, die nog in Eritrea woont. Tarreke Tuquabo tolkt:
We hebben de namen van de kamergenoot en diens broer ook uit het geluidsfragment verwijderd
Tuquabo: “Kahsay hij vertelde mij dat hij dus ruzie heeft, en dat hij problemen heeft met die, hoe heet die, met die roommate, hoe noem je dat?”
Sanne Terlingen: “Kamergenoot.”
Tuquabo: “Kamergenoot, dat wilde ik zeggen. Die kamergenoot, daar heeft hij dus problemen mee.”
Terlingen: “Hoe heet die kamergenoot?”
Tuquabo vraagt het aan de broer van Kahsay, die antwoordt in de lokale taal tigrinya.
Tuquabo: “X, die broer van Y, die ronselaar.”
X zette Mekonen onder druk om het geld dat zijn broer Y was misgelopen, alsnog te betalen. “Ze dwongen hem steeds: je moet ons betalen. Dat is dus wat ze altijd tegen hem zeiden.”
Uit het gesprek met Kahsay’s broer wordt duidelijk dat Y vanuit Rome werkt voor een mensensmokkelnetwerk. Het ‘incidentje’ op het asielzoekerscentrum was in feite een conflict met een mensensmokkelaar en diens broer.
Melding van mensensmokkel
Medewerkers van het asielzoekerscentrum in Leersum hebben meermaals aangegeven dat zij vermoeden dat Mekonen onder druk stond van mensenhandelaren.
Al bij de intake van Mekonen verstuurden zij een meldingsformulier aan het Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel (EMM) van de politie. De reden: zij hadden van het EMM de instructie gekregen om te letten op Eritreeërs die met een speciaal type rugzak arriveerden, omdat zij slachtoffers zouden zijn van een georganiseerd mensensmokkelnetwerk.
Mekonen arriveerde met zo’n rugzak vlak nadat het EMM deze instructies had gegeven. Bronnen die ons hierover informeerden, brengen de rugzak in verband met orgaanhandel.
Ga naar hoofdstuk 5 | Betalen met een nier